Geçmişe ya da geleceğe seyahat fikri çocukluğumdan beri aklımdadır, özellikle de sevdiklerimi, özlediklerimi, kaybettiklerimi… hiç olmazsa, senede bir kerecik görüp sarılıp öpüp koklamak isteği, bu konuya olan merakımı son yıllarda iyice körüklemişti. Bu konuya dair bir çok film izledim; kitap, bilimsel araştırma, ezoterik, metafizik bilgi okudum ve ilginç biçimde elime geçen hemen her kaynakta o isme rastlıyordum: Hızır.
Ölümsüz Bir Efsane
Hızır, İslam kültüründe ölümsüz olduğu düşünülen; başı sıkışanın her dönem yardımına koştuğu söylenen; bazen gelecekte olacak bir olayı önlemek için günümüze gelip tedbirler aldığına; ufak tefek değişiklikler yapmaya ehliyeti bulunduğuna; zaman ve mekanlar arasında geçişe pasaportu olduğuna inanılan efsanevi kişiliktir. Bir zaman ve boyut yolcusu mudur? Yoksa bir koruyucu mu? Ya da zamanda istediği gibi yolculuk etmesine izin verilmiş; karanlık tarafla savaşan bir ışık savaşçısı mıdır? Belki de o, Allah katından ilim bahşedilmiş sıradan bir kuldur? Hatta belki de gelecekten geliyordur…
Çoğu kişinin bir peygamber veya melek sandığı bu efsanevi kişi, Kuran’da Ledün ilmi verilen kul olarak geçmektedir. Kuran’da Hızır’la ilgili anlatılanlardan, Hızır’a Allah’ın verdiği ilim sayesinde, onun geçmiş ve gelecekten haberdar olduğu anlaşılmaktadır. Bu da Hızır’ın bir nevi zamanda yolculuk yaptığını gösterir. Bazı kitaplarda ise “Allah ona kendi ilminden öğreterek mevsimler arası, zaman ve mekanlar arası geçiş yeteneği vermiştir.” denmektedir.
İlginç olan onun dünyanın birçok bölgesinde, farklı zaman dilimlerinde görülüyor olmasıdır. Nitekim Hızır’ın darda kalanlara yardımcı olma, bereket getirme ve gelecekte dilekleri gerçekleştirme vasıflarını anlatan hikayeler farklı kültürlerde, inanışlarda ve dinlerde de mevcuttur. “Hızır” inancı, Hıristiyanlık, Yahudilik, Zerdüştlük, Şamanizm ve Antik Yunan dinlerinde de yer almaktadır. Özellikle de Yahudilikteki “İlya” inancı, Hızır ile tıpatıp aynıdır. Kitab-ı Mukaddes’e göre İlya, Yahudi mistiklerine görünmekte; onlara gizli hikmetleri öğretmektedir.
Kadim Bir Süper-kahraman Gibi
Çeşitli kaynaklarda anlatılan portresine bakılırsa Hızır bir şekil-değiştirendir. (Shapeshifter) Birbirinden çok farklı beden şekillerine bürünebilir; ihtiyar bir adam, genç bir delikanlı veya bir çocuk olarak karşınıza çıkabilir. Göz açıp kapayıncaya kadar o uzun mesafeleri kat edebilir. Yardıma ihtiyaç duyulduğu bir anda görünüp, işini bitirince hemen kaybolur. Havada, boşlukta yürüyebilir; su üstünde batmadan dolaşabilir; simyâ ilmini bilir; birçok farklı meziyete sahiptir.
Hızır’ın, velilik makamına erenlerden bir kısmına dersler verdiği de söylenir. Bu velilik makamına “Makam-ı Hızır” denmektedir. O makama gelen kişi Hızır’dan doğrudan ders alır veya onunla önemli olaylarda karar alırken görüşmektedir. İstanbul’da birçok veliyi Hızır’ın Ledün ilmiyle eğittiği rivayetlerdendir. O velilerin yanında fiziki olarak görünür. Onlarla yer içer konuşur. Temiz kalpli ve iyi niyetli olanları da bol keseden ödüllendirir. Ama söylenene göre her veliye de ilim öğretmezmiş Hızır; ancak, o veliye Allah Ledün ilmini vermeyi bahşettiyse bilgilerini aktarırmış. (Ledün, ilahi bir ilimdir ve sadece Allah’ın seçtiği kullarına bahşedilir. Kaderinde yazmayan bir kişi istese de öğrenemez.)
Bir Gün Hızır Karşımıza Çıkarsa?
Sıkıntıdaki kulun imdadına gelenin Hızır olup olmadığını anlamanın tek bir yolu vardır: Hızır’ın sağ elinin başparmağının kemiksiz, her iki elindeki işaret ve orta parmaklarının aynı boyda olduğu ve ayrıca da ayak bastığı yerin yeşerdiği söylenir. Dolayısıyla Hızır’la karşılaştığına inanan kimse, onun ellerine ve ayağını bastığı yere bakmalıdır. Ama hikayelerde genellikle Hızır kaybolup gittikten sonra kişi onun kim olduğunu anlamaktadır.
Bir Gün Gelecek…
Einstein-Rosen köprüleri adı verilen karadelikler arasındaki tünellerin içine girip, zamanda mı seyahat ediyordu acaba Hızır? Yoksa Amerikalı Fizikçi John Wheeler’in paralel evrenler adını verdiği yerlerde mi geziniyordu? Zaman makinesi, karadelikler, akdelikler, gereken büyük boyutlu bir enerji ve tabi ışık hızını aşmak… Tüm bunlar bilim adamlarının üzerinde çalışmalar yaptıkları bilinmezler. Belki de gün gelecek bilimsel araştırmaları takip eden teknolojik gelişmelerle, bizler de birer Hızır olup çıkacağız. Ama o zamana kadar Hızır efsanesi yaşayacak ve yaptıkları bilinmezliğini koruyacak…
Hep düşlerdim Hızır’ın eteğine tutunmak ve zamanda bir ileri bir geri gezinmek ya da Hızır’a verilen ilimden bir parça olsa da tadabilmek… Belki bir gün… Kimbilir?
