Zaman yolculuğu, yani zamanda farklı noktalar arasında hareket etmek, bilim kurgu filmleri ve dizileri için her zaman popüler bir konu olmuştur. Doctor Who’dan Star Trek’e ve Geleceğe Dönüş’e kadar bir çok yapımda kahramanlarımızı bir aracın içinde geçmişe veya geleceğe yaptıkları maceralı yolculuklarda izledik.
Fakat gerçek biraz daha karmaşıktır. Bilim insanlarının hepsi zamanda yolculuğun mümkün olduğuna inanmaz. Hatta bazıları için böyle bir şeyi denemek ölümcül olacaktır.
Zamanı anlamak
Zaman Nedir? Çoğu insan için zaman sabitken, ünlü fizikçi Albert Einstein bize zamanın göreceli olduğunu ve uzaydaki hızımıza göre değişebileceğini göstermiştir. O’na göre zaman dördüncü boyuttur. Uzay üç boyutlu bir yerdir. Uzunluk, genişlik ve derinlik gibi koordinatlarla bulunduğumuz yeri belirtiriz. Zaman ise başka bir koordinat veya yöndür ve sadece ileri doğru hareket eder.
Einstein’ın özel görelilik teorisine göre zamanın yavaşlaması veya hızlanması, bizim başka bir şeye göre ne kadar hızlı olduğumuzla ilişkilidir. Bir cisim hızlandıkça zamanı genişler. Zaman genişlemesi, cisim için zamanın daha yavaş akmasıdır. Örneğin ışık hızına yaklaşan bir uzay gemisindeki bir kişi, dünyadaki ikizine göre daha yavaş yaşlanır. Bu da bir anlamda astronotların zaman yolcusu olduğunu gösterir.
Einstein’ın genel görelilik teorisine göre yerçekimi de zamanı bükebilir.
Kütlesi olan herşey uzayda bir yer kaplar ve bu da uzay-zamanın bükülmesine, çökmesine neden olur. Uzay-zamanın bükülmesi de objelerin eğimli bir yörünge üzerinde hareket etmesine neden olur ve bu da bizim bildiğimiz adıyla yerçekimidir.
Solucan Delikleri (warmhole)
NASA’ya göre, genel görelilik teorisi zamanda geriye doğru yolculuğun mümkün olabileceğini gösterir. Ancak buradaki denklemler fiziksel olarak oldukça zor kabul edilir.
Bir olasılık, uzay-zamandaki noktalar arasında solucan delikleri (warmhole) yaratmak olabilir. Einstein’ın denklemlerine göre bu mümkün. Ancak bu sadece çok küçük partiküller için geçerli olan bir teoridir. Ayrıca bilim insanları henüz bu solucan deliklerini gözlemlememiştir ve bir solucan deliği yaratmak da günümüz teknolojisinin çok ötesinde bir durumdur.
Alternatif Zamanda Yolculuk Teorileri
Einstein’ın teorileri zamanda yolculuk yapmayı zorlaştırırken, bazı gruplar zamanda ileri – geri gitmek için alternatif çözümler önermektedirler.
I. Sonsuz silindir
Astronom Frank Tipler’in önerdiği bir mekanizma (Tipler Silindiri olarakta bilinir) zamanda yolculuğu mümkün kılabilir. Tipler silindiri, masif ve uzun bir silindirin kendi ekseni etrafında dönmesine dayanır. Ancak bu metodun bazı kısıtlamaları bulunur. Buna göre zamanda sadece geriye yolculuk yapılabilir, geleceğe yapılamaz ve çalışması için silindirin sonsuz uzunluğa sahip olması gerekir.
II. Kara delikler
Bir başka olasılık, bir gemiyi hızlıca bir kara deliğin etrafında dolaştırmaktır.
Stephen Hawking’in yazdığı bir makalesine göre kara deliğin etrafında dolaşanlar için zaman yarılanabilir. Yani kara deliğin etrafındaki kişiler için geçen 5 yıl, kara delikten uzakta olan dünyadaki kişiler için geçen 10 yıl demektir.
Bunun çalışması için kara deliğin etrafında ışık hızında dolaşmak gerekir.
III. Kozmik sicimler
Potansiyel zaman yolcuları için bir başka teori kozmik sicimlerdir. Kozmik sicimler, tüm evren boyunca uzanan enerjinin küçük ince parçacıklarıdır. Evrenin ilk zamanlarından kalan bu ince parçacıkların devasa miktarlarda kütleye sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu yüzden de uzay-zamanı bükebileceği düşünülüyor.
Bilim insanlarına göre kozmik sicimler de sonsuz ve sonu olmayan döngüler içindedir. Birbirine paralel iki sicimin yakınlaşması uzay-zamanı bükebilir. Böylece teorik olarak zamanda yolculuk yapılabilir.
IV. Zaman makineleri
Genel kabul olarak zamanda yolculuk etmek için bir araca, yani zaman makinesine ihtiyacımız olacak.
Bir zaman makinesinin uzay-zamanı bükerek yolculuk yapabilmesi için negatif enerji yoğunluğu denilen maddenin egzotik formuna ihtiyaç duyacağı düşünülür. Egzotik madde bazı garip özelliklere sahiptir. Örneğin ittirildiğinde normal maddenin tersi yönünde hareket eder.
V. Büyükbaba paradoksu (Grandfather paradox)
Zamanda yolculuk, fizik problemleri arasında bazı eşsiz durumlara da yol açabilir. Örneğin zamanda geriye giderek ailenizi veya büyükbabanızı öldürürseniz, hiç doğmamış olmanız gerekirdi.
Bazı fizikçilere göre eğer böyle bir şey olsaydı şu andaki evrende değil ama paralel başka bir evrende doğabilirsiniz (paralel evrenler kuramı). Başka fizikçilere göre ise bu paradoks yüzünden zamanda hareket edilemez.
Peki zamanda yolculuk mümkün müdür?
Günümüz teknolojisi ve fizik kurallarımızla zamanda yolculuk pek mümkün görünmüyor. Belki kuantum teorilerindeki ilerlemeler zamanda yolculuğa ait paradoksları çözmemize yardım edebilir. Teknoloji ve fizik gibi alanlardaki ilerlemelerde gerçekten hızlı ve yakın gelecekte zaman yolculuğuna dair daha güçlü olasıklar sunabilirler.
